Naturalnym gospodarzem wirusów grypy ptaków jest drób i dzikie ptactwo. Patogenność wirusów jest bardzo zróżnicowana – na podstawie zdolności do wywołania choroby dzieli się je zasadniczo na 2 grupy. Wysoce zjadliwe wirusy (highly pathogenic avianinfluenza – HPAI) powodują grypę ptaków o ciężkim przebiegu, która jest ostrą chorobą ogólnoustrojową ze śmiertelnością dochodzącą do 100% u ptaków grzebiących. Do tej grupy należą niektóre podtypy H5 (np. H5N1) i H7. Wirusy HPAI mogą się namnażać w całym organizmie gospodarza i uszkadzać narządy ważne dla życia, co jest zwykle przyczyną śmierci. Drugą grupę tworzą liczne wirusy charakteryzujące się małą zjadliwością (low pathogenic avian influenza – LPAI) i należą one do wszystkich podtypów, w tym również H5 i H7. Wywołują zwykle łagodną postać grypy ptaków z objawami ze strony układu oddechowego i pokarmowego. Wirusy ptasiej grypy HPAI z Azji zostały w ostatnich kilku latach wprowadzone do Europy, obu Ameryk oraz do krajów afrykańskich, głównie przez ptaki wędrowne. W chwili obecnej trwa epidemia ptasiej grypy wśród mew w całej Europie. Prowadzone w ostatnim czasie przez ośrodki naukowe na całym świecie badania potwierdziły także wystąpienie zakażeń tymi wirusami po raz pierwszy u kilku gatunków ssaków, zwłaszcza ssaków morskich i łasicowatych.
Zgodnie z danymi ECDC, od pierwszego odnotowanego przypadku infekcji A/H5N1/ u człowieka, w kontakcie z ptactwem, stwierdzonej w 2004 r. do 2 czerwca 2023 r. odnotowano łącznie 876 przypadków zakażeń wśród ludzi, głównie w Azji i Afryce.
Wg ECDC ryzyko zakażenia wirusami ptasiej grypy obecnie krążącego w Europie kladu 2.3.4.4b wirusa A/H5N1/ dla ogółu społeczeństwa w krajach UE/EOG uważa się za niskie. Ryzyko dla grup narażonych zawodowo lub w inny sposób na kontakt z ptakami lub ssakami zakażonymi ptasią grypą oceniono jako niskie do umiarkowanego. Przeniesienie ptasiej grypy ze zwierząt na ludzi jest zdarzeniem rzadkim. Pomimo dużej liczby przypadków narażenia ludzi na wirus A/H5N1/ ( klad 2.3.4.4b), w Europie w ciągu ostatnich trzech lat, nie zidentyfikowano ani nie zgłoszono u ludzi żadnej infekcji objawowej.
Większość przypadków zachorowań u ludzi była związana z narażeniem na zakażony i martwy drób, głównie w warunkach przydomowych. Jeden przypadek w Chile ma niejasne źródło transmisji z potencjalnym narażeniem na zakażone dzikie ptactwo, martwe lwy morskie lub skażone środowisko.
Z uwagi na powyższe zaleca się:
- właścicielom zwierząt domowych - ograniczanie kontaktu zwierząt domowych (np. rasy myśliwskie, koty wychodzące) z chorym/martwym dzikim ptactwem, a w przypadku wystąpienia objawów infekcji dróg oddechowych u zwierząt udanie się ze zwierzęciem do lekarza weterynarii,
- utrzymywanie, jeśli to możliwe, kotów w domach. Ewentualne wypuszczenie zwierzęcia na balkon, taras powinno być poprzedzone myciem podłoży z użyciem standardowych detergentów,
- zapobieganie kontaktu kotów z obuwiem, które używane jest poza domem,
- karmienie kotów pożywieniem pochodzącym wyłącznie ze znanych źródeł,
- przestrzeganie podstawowych zasad higieny w kontakcie ze zwierzętami,
- unikanie kontaktu z dzikim ptactwem,
- stosowani środków ochrony osobistej w przypadku osób pracujących w jakimkolwiek kontakcie z drobiem/ptactwem
- zwracanie uwagi na wystąpienie objawów grypopodobnych takich jak gorączka, kaszel, zapalenie spojówek i inne, a w przypadku pojawienia się niepokojących objawów należy skontaktować się z lekarzem.
